Thánh Địa Mỹ Sơn là một trong những di sản văn hóa quan trọng nhất của Việt Nam, gắn liền với văn hóa Chăm Pa cổ đại. Đây là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử, tôn giáo và kiến trúc của một nền văn minh phát triển mạnh mẽ trong hàng thế kỷ. Hãy cùng Premier Village Đà Nẵng khám phá những điểm độc đáo về lịch sử, kiến trúc và văn hóa tại khu di tích nổi tiếng này qua bài viết sau.
Du lịch Thánh Địa Mỹ Sơn có gì?
Kiến trúc thánh địa Mỹ Sơn đầy bí ẩn (Ảnh sưu tầm)
Khu thánh địa Mỹ Sơn là quần thể di tích đền đài Chăm Pa thuộc xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Cách Trà Kiệu 20 km về phía Tây, cách thành phố Hội An 45 km về phía Tây, cách thành phố Đà Nẵng 68 km về phía Tây Nam, cách cố đô Huế 145 km về phía Nam. Khu vực này nằm trong một thung lũng có đường kính rộng chừng 2 km, bao quanh là đồi núi trùng điệp. Đây từng là nơi tổ chức cúng tế cũng như là khu vực lăng mộ các vua quan, hoàng thân quốc thích của những vương triều Chăm Pa xưa. Năm 1999, khu di tích Mỹ Sơn của Việt Nam được UNESCO công nhận nơi này là Di sản Văn hóa Thế Giới.
Thánh địa thâm nghiêm – tráng lệ – uy nghi (Ảnh sưu tầm)
Bắt đầu cho chuyến hành trình khám phá Thánh địa huyền bí nhất Việt Nam, bạn có thể dễ dàng di chuyện tới đây bằng mọi phương tiện xe máy hoặc ô tô. Từ Hội An, cách Mỹ Sơn khoảng 50 km, điểm xuất phát là đường Hùng Vương chạy thẳng theo Quốc lộ 1A sẽ đến Mỹ Sơn. Thông thường với du khách đam mê phượt, ưa thích sự phiêu lưu, nhất là khách Tây ba lô thì bạn chỉ mất gần 2 giờ đồng hồ là đến nơi. Giá thuê một chiếc xe gắn máy khoảng 150.000 – 200.000 đồng/ngày. Lưu ý nên đổ đầy bình xăng trước khi đi và nhớ theo dõi dự báo thời tiết nhé.
..”Di tích Mỹ Sơn là một quần thể lịch sử với hơn 70 ngôi đền tháp mang nhiều phong cách kiến trúc điêu khắc tiêu biểu cho từng giai đoạn lịch sử của vương quốc Champa”(Ảnh sưu tầm)
Thánh địa Mỹ Sơn có niên đại khoảng thế kỷ IV – sớm nhất ở Mỹ Sơn, vua Bhadresvara đã xây dựng một ngôi đền dâng cúng vua Bhadravarman – vị vua sáng lập dòng vua đầu tiên vùng Amaravati vào cuối thế kỷ IV, được đồng hóa với thần Siva, trở thành tín ngưỡng thờ thần – vua cùng tổ tiên hoàng tộc. Đây là tổ hợp gồm nhiều đền đài của vương quốc Champa, nằm lọt trong một thung lũng nhỏ có đường kính khoảng 2 km, được bao quanh bởi núi đồi.
Giá vé tham quan Thánh Địa Mỹ Sơn
Nếu bạn đến đúng vào dịp lễ hội diễn ra tại Thánh Địa Mỹ Sơn thì chuyến đi sẽ trở nên thích thú và trọn vẹn hơn nhiều. Bạn sẽ được chứng kiến mở đầu lễ hội là những chức sắc tôn giáo người Chăm thực hiện những nghi lễ cúng cầu an ngay tại tháp theo tập tục được truyền lại từ trước tới nay. Nhiều nghi thức truyền thống khác được lần lượt diễn ra như lễ phục, kiệu rước, rước nước và Katê,… chưa hết còn rất nhiều những màn giao lưu văn nghệ, trình diễn nhạc cụ dân tộc Chăm, những màn múa Chăm của các nghệ sỹ uyển chuyển và điêu luyện,… Lễ hội là dịp để những người dân bản địa và những du khách đến tham quan trong và ngoài nước thêm những hiểu biết về nơi đây cũng như góp phần duy trì và bảo vệ những giá trị nghệ thuật thuần túy của nền văn hóa Chăm xưa.
Con đường cổ nghìn năm ở Thánh Địa Mỹ Sơn
Con đường được phát hiện bởi chuyên gia Ấn Độ trong quá trình khai quật và trung tu tháp K nằm trong vùng lõi quần thể Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn. Rộng đến 8m, con đường được dẫn bởi 2 bờ tường song song nhau, độ sâu mà con đường bị chôn vùi là gần 1m trong lòng đất và theo những tài liệu được ghi lại thì đây chính là cổng ngõ đầu tiên chỉ các vua chúa, thành viên trong hoàng tộc, các chức sắc cao quý nhất của Chămpa mới được đi vào các khu đền tháp trung tâm để cúng tế các thần và tổ chức hành lễ. Sau khi khai quật những chuyên gia hết sức ngạc nhiên về sự hoành tráng của con đường này với hệ thống tường dẫn vô cùng khéo léo rất đẹp mắt, các vật liệu rất đặc trưng như đất nung và phụ gia kết dính đặc biệt để xây dựng cũng được phát hiện. Nhờ sự phát hiện thú vị này đã giúp làm phong phú thêm các giá trị lịch sử lâu đời, kiến trúc, văn hóa, nghệ thuật mà người xưa đã tạo lập ra trong cả quần thể.
Chuyên gia bất ngờ khi phát hiện một con đường cổ và bờ tường dẫn chìm trong lòng đất (Ảnh ST)
Tuyến đường cổ vừa phát lộ tại Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn có điểm đầu tại chân tháp K hay còn gọi là tháp Cổng, còn điểm cuối thì chưa thể xác định được (Ảnh ST)
Là cổng ngõ đầu tiên chỉ các vua chúa, chức sắc cao quý nhất của Chămpa mới được đi vào các khu đền tháp trung tâm để cúng tế các thần (Ảnh ST)
Lấy cảm hứng từ chính những tượng đá Apsara ( vũ nữ Yang Naitri) ở những bức phù điêu hay tượng bằng sa thạch, hóa thân từ đá thành những vũ điệu mượt mà, uyển chuyển mềm mại hơn bao giờ hết thể hiện vẻ đẹp đường cong hoàn hảo tuyệt mĩ của tạo hóa dành tặng cho phái đẹp, các điệu múa Apsara đều được biểu diễn tại những hội diễn nghệ thuật quần chúng và đến ngay cả những sân khấu chuyên nghiệp. Trong tất cả những sự kiện văn hóa ở Quảng Nam nói chung hay ở Thánh Địa Mỹ Sơn nói riêng, cả lễ hội Katê bạn sẽ được chứng kiến điệu múa huyền ảo – điệu múa “linh hồn của đá” đầy mê hoặc này khiến bạn như lạc vào nền văn hóa Chăm xưa với hình ảnh các cô gái tay búp măng cong cong, bộ ngực căng tròn, đường cong quyến rũ trong trang phục rực rỡ, lấp lánh, trong tiếng trống Paranưng và tiếng khèn Sarainai, điệu múa càng đẹp và uyển chuyển hơn khiến bạn phải say đắm.
Trong những lễ hội ở Quảng Nam điệu múa đều được góp mặt như một phần không thể thiếu (Ảnh ST)
Vũ điệu Apsara mê đắm du khách (Ảnh ST)
Nơi đây không chỉ lưu giữ lại được những dấu tích cổ xưa của một nền văn hóa mà còn chứa đựng những giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc và nghệ thuật vô cùng độc đáo. Nếu đến Quảng Nam mà bỏ qua Di sản văn hóa thế giới Thánh Địa Mỹ Sơn thì thực sự là một thiếu xót to lớn cho chuyến hành trình của bạn đấy.
Thánh địa Mỹ Sơn tọa lạc trong một thung lũng kín có địa thế núi non hùng vĩ, thâm nghiêm. Nơi đây với hơn 70 công trình kiến trúc đền tháp của nền văn minh Chămpa được kết tinh trong những di chứng vật chất trường tồn, chứa đựng những giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật được tạo lập trong một thời gian dài suốt 9 thế kỷ (từ thế kỷ thứ IV đến thế kỷ XIII), được đánh giá ngang hàng với các di tích nổi tiếng trong khu vực Đông Nam Á như Ăngko, Pangan, Bôrôbudua.
Kazik (Kazimerz – Kwiatkowski) – Kiến trúc sư tài ba nhiều năm gắn bó với Mỹ Sơn đã thốt lên “Người Chămpa cổ đã gửi tâm linh vào đất đá, và đã biết dựa vào thiên nhiên để làm nên một Mỹ Sơn tráng lệ - thâm nghiêm – hùng vĩ. Đây là một bảo tàng kiến trúc điêu khắc nghệ thuật vô giá của nhân loại mà sẽ còn lâu chúng ta mới hiểu hết”.
Trước những giá trị nổi bật toàn cầu của một khu di sản văn hóa cần phải được bảo vệ vì lợi ích của cả nhân loại. Ngày 4/12/1999, tại thành phố Marrkesk – Nước cộng hòa Marocco, khu di tích Mỹ Sơn được ghi danh vào danh sách di sản văn hóa thế giới của UNESSCO.
Thời gian và chiến tranh đã tàn phá di tích nặng nề. Nhưng những gì còn lại ở Mỹ Sơn vẫn đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong di sản lịch sử văn hóa kiến trúc nghệ thuật thế giới.
Trong số các dạng kiến trúc tháp Chăm, kiến trúc dạng quần thể thánh địa Mỹ Sơn là độc đáo và hiếm có. Được bố trí theo cụm, từ hai hoặc nhiều tháp. Có tường bao, sân, đường đi nối các tháp với nhau. Mỗi tháp có mỗi chức năng riêng. Tập trung thành từng nhóm, trong đó có đền thờ chính nằm ở giữa, mỗi nhóm đều được bao quanh bởi những bức tường khá dày cũng bằng gạch. Cửa chính của tháp chính phần lớn quay về hướng Đông (hướng về thần linh). Một vài tháp lớn chính có thêm cửa hướng Tây. Trước mặt đền thờ chính (KaLan) là một tháp cổng (Gopura) với cấu trúc nhỏ của hai cửa thông nhau: một cửa về hướng Đông, một cửa hướng vào đền chính, tiếp với tháp cổng thường là căn nhà dài (Mandapa) có mái lợp ngói, bên trong rộng rãi vốn là nơi đón khách hành hương và tiếp nhận lễ vật cũng như cử hành cách vũ điệu trong lễ cũng hiến cho thần linh.
Với quá trình xây dựng liên tục suốt từ thế kỷ IV cho đến giữa thế kỷ XIII, các đền tháp ở Mỹ Sơn là những công trình kiến trúc chính thống của quốc gia và đều do các đời vua trị vì xây dựng, vì vậy có thể nói rằng đền tháp là nơi tập trung những gì tiêu biểu nhất, tinh hoa nhất điển hình cho nền kiến trúc nghệ thuật đương thời với những dạng thể kiến trúc độc đáo. Hầu hết các phong cách kiến trúc đền tháp Chăm đều có mặt ở Mỹ Sơn và chính bản thân các đền tháp ở Mỹ Sơn lại tạo nên những tiêu chí cơ bản cho việc nhận diện phong cách kiến trúc nghệ thuật Chăm.
