Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hải Hà - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Tầm quan trọng của tiêm ngừa vacxin cho trẻ
Vacxin được coi là khiên chắn hữu hiệu giúp phòng ngừa chủ động các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đồng thời làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong ở bệnh nhân.
Tiêm phòng vacxin chính là việc sử dụng vacxin để kích thích cơ thể sinh ra miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh. Khi vacxin được đưa vào cơ thể, hệ thống miễn dịch sẽ nhận diện vacxin như một vật thể lạ và ghi nhớ chúng. Đến khi tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ nhận ra và tạo ra các kháng thể chống lại tác nhân gây bệnh.
Tiêm vacxin cho trẻ được xem là cách thức đơn giản nhất giúp bảo vệ con trẻ trước các bệnh truyền nhiễm bởi các lý do sau:
+ Trẻ em có hệ thống miễn dịch chưa hoàn chỉnh, sức đề kháng kém nên rất dễ bị nhiễm bệnh.
+ Nước ta thuộc vùng có khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng, ẩm ướt quanh năm tạo môi trường thích hợp để vi khuẩn phát triển và dễ bùng thành bệnh dịch.
+ Các bệnh truyền nhiễm thường rất dễ lây theo nhiều con đường khác nhau như: lây nhiễm qua đường hô hấp, đường máu, đường tình dục hoặc lây từ mẹ sang con,…
Tiêm phòng vacxin đầy đủ và đúng lịch giúp bảo vệ trẻ khỏi gần 30 bệnh lý nguy hiểm. Nhất là trong những năm tháng đầu đời trẻ rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm như thủy đậu, sởi, lao,… Việc tiêm vacxin cho trẻ trong càng sớm càng tốt là biện pháp tốt nhất để ngăn ngừa bệnh cũng như hạn chế các biến chứng và giảm nguy cơ tử vong ở trẻ.
Tầm quan trọng của vắc xin cho trẻ 0 – 6 tháng tuổi
Bộ Y tế khuyến cáo nên tiêm vắc xin cho trẻ 0 – 6 tháng tuổi đúng lịch, đủ mũi để phòng hàng trăm loại vi khuẩn, vi rút gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong giai đoạn đầu đời, việc tiêm vắc xin cần được thực hiện đầy đủ bởi:
Tiêm phòng cho trẻ sơ sinh 2 – 4 tháng tuổi
Khi trẻ tròn 2 tháng tuổi đã có thể tiêm vacxin phòng ngừa nhiều căn bệnh nguy hiểm như: Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, các bệnh do HIB, các bệnh do phế cầu khuẩn như viêm tai giữa, viêm phổi, viêm màng não
Để hạn chế đau cho trẻ khi phải tiêm nhiều mũi và tốn kém thời gian khi đi lại ba mẹ nên chọn vacxin kết hợp 6 trong 1 phòng ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do Haemophilus influenzae tuýp B (Hib).
Lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh VNVC giai đoạn đầu đời
Ngay sau khi chào đời, bé đã được tiêm những mũi vacxin đầu đời để bảo vệ sức khỏe. Hai loại vacxin quan trọng nhất trong giai đoạn này là:
Giai đoạn này, bé sẽ được tiêm nhiều loại vắc xin khác nhau để phòng ngừa các bệnh nguy hiểm như:
Chi tiết lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh theo từng tháng
Trẻ cần được tiêm vacxin phòng lao và viêm gan B càng sớm càng tốt sau khi sinh, trong 24 giờ đầu sau sinh, trẻ sơ sinh được tiêm vacxin lao và viêm gan B sẽ đem lại hiệu quả miễn dịch rất lớn, ngăn ngừa nguy cơ lây viêm gan B từ mẹ sang con. Theo khuyến nghị từ Bộ Y tế vacxin phòng ngừa lao nên được tiêm ngay tháng đầu sau sinh và tốt nhất là trước 28 ngày tuổi.
Khi hệ miễn dịch của trẻ còn khá non nớt, không đủ khả năng tự bảo vệ trước những tác nhân gây bệnh đến từ môi trường bên ngoài, nếu chậm trễ trong việc tiêm vacxin phòng lao ở trẻ sơ sinh có thể tăng nguy cơ mắc bệnh lao ở trẻ, thậm chí nhiều trẻ có thể nhiễm lao ngay những ngày đầu sau sinh.
Giai đoạn 6 tuần đến 2 tháng tuổi
Tiêm vắc-xin phòng viêm gan B (mũi 1) trong vòng 24 giờ đầu sau sinh
Tiêm 1 liều vắc-xin phòng bại liệt nếu 2-3-4 tháng tuổi sử dụng vắc-xin 5 trong 1 và uống bại liệt của Chương trình tiêm chủng quốc gia tại Phường/ xã.
Vắc-xin giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ bằng cách ngăn ngừa các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng
Vắc xin cho trẻ giai đoạn 6 tháng tuổi
Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên có thể tiêm vắc xin phòng cúm, vắc xin não mô cầu B,C và các mũi tiêm tiếp theo trong phác đồ tiêm.
Trắc nghiệm: các chỉ số cần chú ý về sự phát triển thể chất của trẻ
Chiều cao, cân nặng của bé ở từng giai đoạn nên là bao nhiêu là bình thường, bao nhiêu là bất thường? Cùng ThS.BS Ma Văn Thấm điểm lại xem bạn đã nắm được các chỉ số phát triển thể chất của bé chưa nhé!
Tiêm vắc-xin phòng bệnh viêm gan B (mũi 2) nếu mẹ có mang virus viêm gan B. Nếu mẹ không mang virus viêm gan B thì viêm gan B mũi 2 sẽ tiêm lúc 2 tháng tuổi trong vắc-xin kết hợp 6 trong 1 hoặc 5 trong 1 có thành phần viêm gan B.
Tiêm phòng cho trẻ 1,5 – 2 tháng tuổi
Tại Việt Nam, cứ 2 trẻ nhập viện do tiêu chảy thì có 1 trẻ tiêu chảy do Rotavirus. Đây là căn bệnh rất phổ biến đứng thứ hai sau nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính. Trẻ bị tiêu chảy cấp do Rotavirus có các triệu chứng nôn ói, tiêu chảy, mất nước dễ dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Vacxin phòng bệnh do phế cầu khuẩn được tiêm khi trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên. Phế cầu là tác nhân gây ra các bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm trùng huyết … thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi, sức đề kháng yếu.
Loại vi khuẩn này lây qua đường hô hấp, khi tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh hoặc gián tiếp khi dùng chung đồ dùng cá nhân vì vậy đặc biệt nguy hiểm với trẻ em. Các bác sĩ khuyên nên cho trẻ tiêm vacxin phế cầu khuẩn trước 5 tuổi.
Tiêm phòng cho trẻ 9 tháng tuổi
Ở giai đoạn 9 tháng tuổi, trẻ có thể tiêm mũi vacxin phòng bệnh viêm não Nhật Bản và nhiều loại vacxin phòng bệnh khác như: Sởi đơn, Sởi – quai bị – rubella.
Sởi là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và thường gây ra biến chứng nặng với trẻ dưới 5 tuổi.
Trẻ sơ sinh hầu như được bảo vệ nhờ vào miễn dịch thụ động từ người mẹ đã tiêm vắc xin trước khi mang thai. Tuy nhiên, kháng thể từ mẹ giảm dần theo thời gian, không còn đủ khả năng bảo vệ khi trẻ trên 6 tháng. Vì vậy giai đoạn từ 6 tháng – 3 tuổi, cần tiêm phòng cho trẻ sơ sinh do đây là giai đoạn khoảng trống miễn dịch khiến trẻ có nhiều nguy cơ nhiễm bệnh.
loại vắc xin cho trẻ 0 – 6 tháng tuổi
BCG là vắc xin phòng lao duy nhất được Bộ Y tế cấp phép sử dụng trong tiêm chủng tại Việt Nam, phòng ngừa hiệu quả các hình thái lao nguy hiểm, đặc biệt hiệu quả lên đến 80% với bệnh lao màng não. Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ chỉ cần tiêm 1 liều duy nhất, không cần tiêm nhắc lại.
Vắc xin viêm gan B thúc đẩy hệ miễn dịch sản sinh kháng thể, giúp chống lại virus gây viêm gan B, giảm nguy cơ phát triển thành xơ gan, ung thư gan. Trẻ sơ sinh nên tiêm vắc xin phòng viêm gan B trong 24h đầu sau sinh để ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm virus ngay đầu đời, hiệu quả lên đến 95%. (2)
Ba mẹ cần chuẩn bị gì trước khi đưa trẻ đi tiêm ngừa
Để chuẩn bị sẵn sàng đưa trẻ đi tiêm chủng, trước khi đi ba mẹ nhớ mang theo sổ tiêm chủng để bác sĩ có thể theo dõi lịch sử tiêm phòng cho trẻ so sinh của trẻ trước đó và đánh dấu những mũi tiêm tiếp theo.
Trước khi đi tiêm phòng, trẻ sẽ được bác sĩ khám sàng lọc. Ngoài ra, Ba Mẹ nên thông tin cho bác sĩ tình trạng sức khỏe trước đây của trẻ (như trẻ có tiền sử bệnh gì hay không, có bị dị ứng không, có đang phải uống thuốc kháng sinh không…) để bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định phác đồ tiêm vacxin phù hợp với trẻ.
